Λεξιλογείον - τοξικός

Το πρώτο κατεγραμμένο τόξο είναι απομνημειωμένο στή λεγόμενη Γραμμική Β, τήν πρώτη ελληνική γραφή, αλλά η λέξη πρέπει νά είναι δάνειο από τά ιρανικά ενώ η ρίζα τής λέξης προερχόταν από τή Σκυθία. Τον καιρό εκείνο δεν υπήρχε, το τόξον ελληνοποιήθκε, τοξικός ήταν ο καλός χειριστής του, καό όταν τά οπλικά συστήματα εξελίχθηκαν ήταν αυτός πού έριχνε βέλη εμβαπτισμένα σέ δηλητήριο. Κατόπιν, όταν η συσκευή έγινε μουσειακό έκθεμα, τό επίθετο μέ τή διαμεσολάβηση, ως συνήθως, τού λατινικού toxicus=δηλητηριώδης, συνέχισε τήν αυτόνομη, διεθνή καί λαμπρή καριέρα του, τόσο λαμπρή, πού τό Oxford English Dictionary τό ανακήρυξε λέξη τής χρονιάς τό 2018.

Είναι ενδιαφέρον ότι τή χρονιά αυτή σέ περισσότερες από 600 ειδησεογραφικές εκπομπές στό CNN καί στό διαδίκτυο η λέξη πρωταγωνίστησε γιά νά περιγράψη από άθλους καί ύθλους (ανόητος λόγος, φλυαρία δηλ. idle talk, nonsense) τήν πολωτική καί ακραία ρητορική τής πολιτικής αντιπαράθεσης. Το φάσμα τής μεταφορικής χρήσης μοιάζει τώρα νά είναι πολύ πιό ευρύ από τή χημική κυριολεξία γιά πλαστικά, απόβλητα κλπ. Η σχετικά νιόφερτη τοξικότητα απειλεί νά καθηλώση σέ υποαπασχόληση παλαιότερες, κι΄εξ ίσου δραστικές συγγένισσές της, όπως μοχθηρία, κακοβουλία, εθελοκακία καί άλλα τιμαλφή τής ελληνικής γλώσσας.

Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Κυριακή 9 Μαρτίου 2025